CAMİ KAPATMAK İÇİN KANUN
15 Kasım 1935′te “Cami ve mescitlerin tasnifine ve tasnif harici kalacak cami ve mescit hademesine verilecek muhasasat (maaş, ödenek) hakkında” bir kanun çıkarıldı.
2845 numaralı kanunda “Tasnif harici tutulan cami ve mescitler usul ve mevzuata göre kendilerinden başkaca istifade edilmek üzere kapatılır” hükmü vardı.[1]
*
Resimleri orjinal boyutunda görmek için üzerlerine tıklayınız
Cami kapatmak için 15 Kasım 1935’te çıkarılan 2845 numaralı Kanun, 22 Teşrinisani [Kasım] 1935 tarihinde Resmî Gazete’de böyle yayınlanmıştı…
Bu hususta daha fazla malumat için bakınız;
http://belgelerlegercektarih.com/2016/02/04/ataturk-doneminde-satilan-ve-ahir-yapilan-camiler-sinan-meydana-cevap/
***
Bu tarihten sonra yüzlerce cami kapatıldı, depo yapıldı, satıldı, yıktırıldı, parti binası bile yapıldı…
Türkiye’de büyük çoğunluğu tek parti döneminde olmak üzere 1927 – 1972 yılları arasında 3 bin 900 vakıf eseri satılırken bunların 2 bin 815’ini camiler oluşturdu.
Bakara Suresi
114 – Allah’ın mescitlerini, içlerinde Allah’ın isminin anılmasından meneden ve onların harap olmalarına çalışan kimselerden daha zâlim kim olabilir! İşte bunlar, oralara korka korka girmekten başka birşey yapmazlar. Bunlara dünyada perişanlık, ahirette de büyük bir azap vardır.
“Içinde Allah’ın adının anıldığı mescidleri harap edenlerden daha zalim kim olabilir?” di.
Elbette tek parti döneminin kahramanları…
CHP’nin tek parti döneminde yıkılan, satılan veya amaç dışı kullanılan camilerimizden bazıları şunlardır:
Kayseri’den örnekler:
1 – Müftü camii. Ana tamir askerlerine kışla olmuş, sonra un ve zahire ambarı haline getirilmiştir.
2 – Gülük Camii. Silah deposu haline getirilmiştir.
3 – Iki kapılı camii. Mısır ve arpa deposu olmuştur.
4 – Hacı Kılıç Camii. DP dönemine kadar ecza deposu halinde kullanılmıştır.
5 – Lale camii. Askeri eşya deposu haline getirilmiştir.
6 – Peynirli camii. Vakıflar tarafından Ali isminde bir şahsa satılmıştır: 1955-1956 yıllarında geri alınarak tekrar cami haline getirilmiştir.
7 – Kümbet önü camii. Yıkılmış ve arsa olarak durmaya devam etmiştir. Daha sonraları, tekrar cami haline getirilmiş olabilir.
8 – At pazarı camii. Tamamen yıkılmış, arsa olarak satılmıştır.
9 – Kayseri’de yine aynı sonuca uğrayan 20 kadar cami bulunmaktadır.
***
Diyarbakır’dan örnekler:
1 – Ayna minare camii. Satılmıştır.
2 – Çakal camii. Satılmıştır.
3 – Hançer güzel mescidi. Satılmıştır.
4 – Kamışlı ziyareti mescidi. Satılmışıtır.
5 – Paşa camii. Mardin kapı semtindedir ve satılmıştır.
6 – Aziziye camii. Satılmıştır.
7 – Tacettin camii. Satılmıştır.
8 – Yiğit Ahmet mescidi. Satılmıştır.
9 – Kozlu mescidi. Satılmıştır.
10 – Hanzade mescidi. Satılmıştır.
11 – Göl camii. Satılmıştır.
12 – Ablak Camii. Satılmıştır.
13 – Kaşık budak mescidi. Satılmıştır.
14 – Hacı Osman mescidi. Satılmıştır.
15 – Behram Paşa camii semtindeki mescid. Konut haline getirilmiştir.
16 – Hasırlı mescidi. Satılmıştır.
17 – Selükiye mescidi. Satılmıştır.
18 – Çerkez zade mescidi. Buğday pazarı semtindedir ve satılmıştır.
19 – Sin camii. Satılmıştır.
Bu sayının daha fazla olduğu sanılmaktadır. Üzerinde uzunca bir araştırma yapıldğı takdirde Diyarbakır’daki satılan, yıkılan ya da amaç dışı hale getirilen cami ve mescidlerin sayısının daha da fazla olacağı tahmin edilmektedir.
***
Aydın’dan örnekler:
1 – Bey camii. Istasyon civarındadır. Yedi medrese odası ve vakfa ait beş dükkanı vardı. Medrese ve dükkanlar 1940 yılında yıktırılmıştır. Cami ise dokuz yıl boyunca askeriye emrine verilmiştir. 1952 yılında DP döneminde tekrar tamir ettirilip cami haline getirilmiştir!
2 – Paşa cami. Onbir yıl askeriye emrine tahsis edilmiştir. Ve depo olarak kullanılmıştır.. 1952 yılında tamir ettirilerek tekrar ibadete açılmıştır.
3 – Karacaahmet mahallesinde üç medrese ve iki mescid yıktırılmıştır. Mescidlerden birinin vaizi olan Ali Paşa, yıkım günü, yıkıma müdahale ettiği için karakola götürülerek dövülmüştür.
4 – Cuma mahallesindeki dört medrese ve bir mescid yıktırılmıştır.
5 – Kurtuluş mahallesinde iki medrese ve üç mescid yıktırılmıştır.
6 – Veyis Paşa mahallesinde iki medrese ve üç mescid yıktırılımıştır.
7 – Pınarbaşı mahallesinde bir medrese ve üç mescid yıktırılmıştır.[2]
***
Dikkat edilirse Aydın’da yıktırılan camilerin bir kısmı DP döneminde tamir ettirilerek yeniden ibadete açılmıştır. DP Genel Başkanı Adnan Menderes’in iktidara geldikten sonra ilk işi, kendi memleketinde yıktırılan camileri onarıp ibadete açmak olmuştur. Ama ya diğer şehirlerdekiler ?..
Yukarıda sadece üç ilimizde yıkılan, satılan, amaç dışı kullanılan cami ve mescidlerin sayısı tesbit edilemeyenlerle birlikte 100’e yaklaşıyor. Demek ki, tüm ülkedeki yıkılan satılan ve amaç dışı kullanılan camileri tesbit etme imkanımız olsa, ortaya binlerle ifade edilen rakamlar çıkacaktır.
CHP’nin tek parti dönemi zulümlerini anlayabilmek için sadece cami olayı bile yeter.
**********
KAYNAKLAR:
[1] 15 Kasım 1935’te çıkarılan 2845 numaralı Kanun. (Resmî Gazete, 22 Teşrinisani [Kasım] 1935, sayı 3163.)
[2] Yeni Istiklal Gazetesi, 1 Mart 1967, sayı 286, sayfa 4.
***
Birkaç Belge:
*
Resimleri orjinal boyutunda görmek için üzerlerine tıklayınız
***
***
***
***
***
***
23 Temmuz 1940 tarihli Yenigün Gazetesi’nin 4’üncü sayfasında açık arttırma ile satılacak vakıf mallarına ait bir resmi ilan yer alıyor. Satışa sunulan “Evkaf-ı Islamiyye” mallarının listesi şöyle:
Kurmalı mescid……….120 lira
Kantara camii…………..50 lira
Şeyh Mehmet cami……50 lira
Tüveyr oğlu mescidi…100 lira
Şeyh Kubbe tekkesi……50 lira
Sofular camii……………50 lira
Halil Ağa camii………….20 lira
Sadık efendi mescidi…100 lira
Şeyh Ali camii…………..60 lira
Fransızlar zamanında yerli yerinde duran cami, tekke ve vakıf arsaları Milli Şef zamanında satışa arz edilmiştir. Kimler satın alacaktır bu satılması yasak ve haram olan kutsal malları? Tabii ki, iktidardaki tek partinin adamları. Onlar ve varisleri bu malların hayrını görmüşler midir? Asla! Vakıf malı alan felah bulmaz!
***
Satılan Camilerin fiyat listesi
***
***
Bakara Suresi
114 – Allah’ın mescitlerini, içlerinde Allah’ın isminin anılmasından meneden ve onların harap olmalarına çalışan kimselerden daha zâlim kim olabilir! İşte bunlar, oralara korka korka girmekten başka birşey yapmazlar. Bunlara dünyada perişanlık, ahirette de büyük bir azap vardır.
**********
Kadir Çandarlıoğlu
**********
Alıntılarda şu şekilde kaynak belirtiniz:
http://www.belgelerlegercektarih.wordpress.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.